Hướng dẫn từng bước đọc bản vẽ xây dựng cho nhà phố & biệt thự

Bản vẽ xây dựng là gì?

Bản vẽ xây dựng là tài liệu quan trọng, đóng vai trò quyết định trong quá trình thiết kế và thi công công trình. Đơn giản mà nói, bản vẽ xây dựng là tập hợp các hình ảnh minh họa chi tiết về mặt bằng, mặt đứng, mặt bên và mặt cắt của các vật thể trong công trình.

Những hình ảnh này không chỉ thể hiện kích thước, tỷ lệ mà còn cho biết kết cấu, vật liệu và các yếu tố kỹ thuật cần thiết cho công trình. Tất cả những thông tin này đều được thể hiện qua các ký hiệu và quy tắc chuẩn theo tiêu chuẩn xây dựng Việt Nam.

Một bản vẽ xây dựng không chỉ giúp chủ đầu tư, kiến trúc sư và hình dung công trình một cách chính xác, mà còn đảm bảo rằng mọi công đoạn trong quá trình xây dựng được thực hiện đúng theo các thông số và thiết kế ban đầu. Điều này giúp tối ưu hóa chất lượng công trình và tiết kiệm chi phí.

Ngày nay, việc thiết kế bản vẽ xây dựng đã được hiện đại hóa thông qua phần mềm CAD (Computer-Aided Design).

Các phần mềm này không chỉ giúp tạo ra những bản vẽ chính xác đến từng milimet mà còn giúp tối ưu hóa quá trình thiết kế và sửa đổi, thay thế cho phương pháp vẽ tay truyền thống.

Nhờ vậy, bản vẽ xây dựng ngày càng trở nên chi tiết, dễ hiểu và chính xác hơn, giúp việc thi công diễn ra nhanh chóng và hiệu quả hơn bao giờ hết.

Bản vẽ xây dựng bao gồm nhiêu loại?

Dưới đây là mô tả chi tiết về các loại bản vẽ xây dựng cơ bản, giúp bạn hiểu rõ hơn về các bước và thông tin cần thiết trong quá trình thiết kế và thi công công trình:

1. Bản vẽ được xây dựng và bản vẽ ghi

Bản vẽ này được sử dụng trong quá trình thi công hoặc khi hoàn thiện công trình, phản ánh các thay đổi thực tế so với bản vẽ tiêu chuẩn ban đầu.

Những điều chỉnh hoặc bổ sung sẽ được thể hiện bằng mực đỏ để làm rõ các khác biệt, giúp các kỹ sư và công nhân nắm bắt được sự thay đổi và thực hiện công việc một cách chính xác.

2. Bản vẽ lắp ráp

Đây là bản vẽ thể hiện cách các thành phần công trình được lắp ráp và kết hợp với nhau, bao gồm mặt phẳng trực giao, cao độ và khung 3 chiều.

Bản vẽ này giúp cho các kỹ sư và thợ thi công hình dung được toàn bộ quá trình lắp ghép các bộ phận của công trình sao cho đúng vị trí và đồng bộ với các phần khác.

3. Kế hoạch khối

Kế hoạch khối là bản vẽ thể hiện vị trí và quy mô của dự án xây dựng liên quan đến bản đồ khảo sát địa hình. Bản vẽ này thể hiện các yếu tố như ranh giới khu đất, đường xá, các tiện ích xung quanh và các chi tiết quy ước khác.

Thường sử dụng các tỷ lệ quy mô lớn như 1:2500, 1:1250, hoặc 1:500 để dễ dàng hình dung tổng thể diện tích dự án và các yếu tố xung quanh.

4. Bản vẽ thành phần

Đây là bản vẽ cung cấp các thông tin chi tiết về kích thước và dung sai của từng thành phần trong công trình xây dựng.

Bản vẽ thành phần giúp các kỹ sư và nhà sản xuất hiểu rõ yêu cầu về các bộ phận riêng lẻ, chẳng hạn như kích thước cửa sổ, cửa ra vào, kết cấu thép, bê tông, v.v. Các bản vẽ này thường có tỷ lệ lớn như 1:10, 1:5, 1:2 hoặc 1:1, để cung cấp thông tin chi tiết nhất có thể.

5. Bản vẽ khái niệm / Bản phác thảo

Đây là bản vẽ phác thảo ý tưởng sơ bộ ban đầu của công trình. Mục đích của bản vẽ này là truyền đạt các nguyên tắc thiết kế, thẩm mỹ và bố trí tổng thể, mà không cần chi tiết hóa quá nhiều.

Các bản phác thảo thường được vẽ tự do, nhanh chóng để truyền đạt ý tưởng giữa các nhóm thiết kế và khách hàng, giúp các bên hiểu rõ tầm nhìn của dự án.

6. Bản vẽ thi công

Bản vẽ thi công là một phần quan trọng trong quá trình xây dựng. Nó cung cấp thông tin chi tiết về việc sản xuất và chế tạo các thành phần công trình, bao gồm các thông số kỹ thuật, hóa đơn số lượng, lịch trình công việc, cùng với các bản vẽ đồ họa cần thiết để chế tạo và lắp ráp các thành phần công trình.

Bản vẽ này cung cấp các chỉ dẫn kỹ thuật và mô tả rõ ràng về cách thức thi công cụ thể.

7. Bản vẽ thiết kế

Bản vẽ thiết kế thể hiện những ý tưởng thiết kế ban đầu của dự án, giúp khách hàng và các nhóm liên quan phê duyệt và phát triển một kế hoạch mạch lạc.

Các bản vẽ này chủ yếu tập trung vào việc mô tả các nghiên cứu sơ bộ và các giải pháp thiết kế có thể áp dụng cho dự án, là bước đầu tiên trong việc chuyển đổi ý tưởng thành các bản vẽ chi tiết hơn.

8. Bản vẽ chi tiết

Bản vẽ chi tiết là bản vẽ có tỷ lệ lớn, mô tả chi tiết các phần công trình. Ví dụ, bản vẽ chi tiết của một cây cầu, một tòa nhà, hoặc một máy móc có thể chỉ ra cách các bộ phận riêng biệt sẽ được kết hợp.

Các bản vẽ này giúp các kỹ sư và công nhân thực hiện công việc chính xác theo các thông số chi tiết về kích thước, hình dáng, vật liệu và phương thức thi công.

9. Bản vẽ tổng thể

Bản vẽ tổng thể là bản vẽ quy mô lớn, thể hiện toàn bộ phạm vi của một dự án xây dựng. Đây là bản vẽ tổng hợp của các nghiên cứu và điều tra, bao gồm các yếu tố như địa điểm, quy mô, phạm vi và các khu vực cần phải nghiên cứu thêm.

Bản vẽ tổng thể giúp người quản lý và các kỹ sư có cái nhìn tổng quan về dự án và đưa ra các quyết định thiết kế quan trọng.

10. Bản vẽ điện

Bản vẽ điện cung cấp các thông tin về hệ thống điện của công trình, từ các mạch điện đến các thiết bị điện cần lắp đặt. Các bản vẽ này giúp các kỹ sư điện và thợ điện thực hiện lắp đặt, đấu nối hệ thống điện cho công trình một cách chính xác và an toàn.

11. Bản vẽ độ cao

Đây là bản vẽ thể hiện mặt ngoài của công trình, thường được sử dụng để mô tả ngoại thất của tòa nhà hoặc các công trình lớn. Bản vẽ độ cao cho thấy phối cảnh được làm phẳng từ một hướng cụ thể, giúp người xem hình dung được diện mạo của công trình khi hoàn thiện.

12. Mặt bằng sàn

Mặt bằng sàn là hình chiếu từ trên cao của toàn bộ không gian bên trong một công trình, thể hiện bố trí các phòng, khu vực chức năng và các yếu tố thiết kế khác.

Mặt bằng sàn là bản vẽ quan trọng trong thiết kế nội thất, giúp xác định không gian sử dụng và cách bố trí các yếu tố trong công trình.

13. Bản vẽ kỹ thuật

Bản vẽ kỹ thuật là bản vẽ chi tiết về các đặc điểm hình học của các thành phần công trình.

Các bản vẽ này được sử dụng để sản xuất các thành phần cần thiết cho công trình, đồng thời giúp kỹ sư và nhà sản xuất hiểu rõ các yêu cầu về vật liệu, kích thước và cách thức chế tạo.

14. Bản vẽ vị trí / Bản vẽ bố trí chung

Bản vẽ vị trí trình bày bố cục tổng thể của công trình, bao gồm các phần khác nhau của công trình, các khu vực xây dựng, hệ thống đường xá, sân vườn và các yếu tố khác.

Nó cung cấp cái nhìn tổng quan về cách công trình được tổ chức và bố trí trong không gian rộng lớn.

15. Bản vẽ phối cảnh

Bản vẽ phối cảnh mô tả không gian ba chiều của công trình, giúp người xem hình dung được hình dáng, kích thước và các mối quan hệ không gian của công trình từ một hướng nhìn cụ thể.

Bản vẽ này thường được dựng bằng các phần mềm CAD, BIM hoặc đồ họa máy tính CGI, cho phép tạo ra các hình ảnh 3D sinh động, rõ ràng.

Mỗi loại bản vẽ này đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình thiết kế và thi công công trình. Chúng giúp đảm bảo sự chính xác, hiệu quả trong thi công và mang lại một công trình hoàn chỉnh và chất lượng cao.

Hướng dẫn cách đọc bản vẽ xây dựng nhà ở

Dưới đây là hướng dẫn chi tiết về cách đọc các loại bản vẽ xây dựng nhà ở, giúp bạn nắm vững thông tin và dễ dàng hình dung về các yếu tố quan trọng trong thiết kế và thi công công trình:

1. Cách đọc bản vẽ mặt bằng

Bản vẽ mặt bằng thể hiện hình cắt của công trình ở một độ cao cụ thể (khoảng 1.5m so với mặt sàn). Đây là bản vẽ quan trọng giúp bạn hiểu rõ về bố trí không gian và các yếu tố trong nhà.

Các dãy kích thước cần lưu ý:

• Dãy kích thước các mảng tường và lỗ cửa: Thường nằm sát đường bao của bản vẽ mặt bằng, thể hiện các kích thước cơ bản của các bức tường và cửa.
• Dãy kích thước trục tường, trục cột: Ghi trên dãy thứ hai và cho biết các vị trí của các trục tường, cột trong nhà.
• Dãy kích thước trục tường biên: Thường ghi ở ngoài cùng, thể hiện kích thước của các tường biên theo chiều dọc hoặc ngang.

Các chi tiết quan trọng trên bản vẽ mặt bằng:

• Kích thước phòng: Bao gồm chiều dài, chiều rộng thông thủy của mỗi phòng.
• Vị trí cửa: Các lỗ cửa được thể hiện trên các tường/vách ngăn, có kích thước rõ ràng.
• Kích thước tường và vách ngăn: Cung cấp thông tin về độ dày tường, mặt cắt cột.
• Diện tích phòng: Diện tích của mỗi phòng được ghi bằng đơn vị m², thường không có đơn vị sau con số và được gạch dưới.
• Ký hiệu đồ nội thất: Các đồ nội thất như bàn, ghế, giường được ký hiệu trên bản vẽ mặt bằng.
• Cầu thang: Ký hiệu cầu thang thường có hình gấp khúc để chỉ hướng đi lên.

2. Cách đọc bản vẽ mặt đứng

Bản vẽ mặt đứng thể hiện hình dáng, tỷ lệ của công trình từ phía bên ngoài, giúp bạn hình dung được sự cân đối và vẻ đẹp của ngôi nhà.

Cách đọc các mặt đứng:

• Mặt đứng trục A-C: Hướng nhìn vào mặt tiền của công trình, thể hiện hình dáng của ngôi nhà từ phía trước.
• Mặt đứng trục C-A: Mô tả hướng nhìn từ phía sau ngôi nhà.
• Mặt đứng trục 5-1: Hướng nhìn từ bên phải ngôi nhà.
• Mặt đứng trục 1-5: Mô tả hướng nhìn từ bên trái ngôi nhà.

Bản vẽ mặt đứng giúp bạn hiểu rõ về kiến trúc bên ngoài của ngôi nhà và các yếu tố ngoại thất như cửa, cửa sổ, mái, v.v.

3. Cách đọc bản vẽ mặt cắt

Bản vẽ mặt cắt giúp bạn hiểu rõ về kết cấu không gian bên trong của ngôi nhà thông qua các mặt cắt dọc và ngang.

Các mặt cắt cơ bản:

• Mặt cắt dọc: Thể hiện các chi tiết không gian theo chiều dài của công trình.
• Mặt cắt ngang: Cung cấp thông tin về cấu trúc theo chiều ngang của ngôi nhà.

Bản vẽ mặt cắt cung cấp thông số về chiều cao tầng, các lỗ cửa, cửa sổ, cầu thang và các chi tiết trang trí. Đây là bản vẽ quan trọng để hình dung cấu trúc của các phòng, cầu thang, mái, v.v.

4. Cách đọc bản vẽ phối cảnh

Bản vẽ phối cảnh là công cụ mạnh mẽ trong thiết kế hiện đại, giúp bạn có cái nhìn sinh động và thực tế về công trình sau khi hoàn thiện.

Sử dụng công nghệ CGI hiện đại, các bản vẽ phối cảnh tạo ra hình ảnh chân thực với màu sắc và ánh sáng tự nhiên, giúp gia chủ dễ dàng hình dung công trình từ mọi góc nhìn.

5. Cách đọc bản vẽ kết cấu

Để đọc đúng bản vẽ kết cấu, bạn cần phải nắm rõ các thành phần quan trọng như cốt thép, móng, cột, dầm, v.v.

Các chi tiết cần lưu ý trong bản vẽ kết cấu:

• Bố trí cốt thép, móng, cột: Cần xem hình chiếu chính và căn cứ vào số hiệu thành phần để tìm vị trí các chi tiết trong bản vẽ.
• Mặt cắt kết cấu: Các mặt cắt này thường bố trí gần hình chiếu chính, giúp bạn dễ dàng hình dung các chi tiết thi công. Các tỷ lệ phổ biến trong bản vẽ kết cấu là 1:20, 1:50, 1:100.
• Chi tiết móng: Bản vẽ kết cấu móng thường thể hiện các chi tiết về mặt cắt băng móng, cổ móng, tường móng, v.v.
  • Mặt cắt băng móng: Ghi rõ các thông số về cao độ, chiều rộng, số lượng thanh thép và lớp bê tông lót gạch.
  • Chi tiết cổ móng: Được thể hiện trong trường hợp móng băng hoặc móng bè, ghi rõ các thông số của cổ móng.
  • Mặt cắt tường móng: Mô tả phần xây dựng từ móng lên tới cốt không đổ giằng bê tông chống thấm.
  • Chi tiết móng đơn: Bao gồm chiều rộng, chiều dài móng, số lượng sắt cột và vị trí dầm liên kết vào móng.

Bản vẽ kết cấu đóng vai trò quan trọng trong việc thi công các phần cứng của công trình, giúp đảm bảo tính bền vững và an toàn.

Việc đọc và hiểu các loại bản vẽ xây dựng không chỉ giúp bạn hình dung được cấu trúc và bố trí không gian của công trình mà còn giúp bạn tham gia vào quá trình ra quyết định và giám sát thi công một cách chính xác.

Tại sao cần biết cách đọc bản vẽ xây dựng?

Hiểu cách đọc bản vẽ xây dựng nhà ở không chỉ giúp quá trình thi công diễn ra suôn sẻ mà còn đảm bảo công trình được thực hiện đúng với ý muốn của chủ nhà. Dưới đây là những lợi ích quan trọng của việc biết cách đọc bản vẽ xây dựng:

1. Dễ dàng truyền đạt ý đồ thiết kế với kiến trúc sư

Việc nắm bắt các loại bản vẽ chi tiết, kỹ thuật, tổng thể hay thi công giúp chủ nhà trao đổi hiệu quả hơn với kiến trúc sư.

Dù các bản vẽ thường được thiết kế theo tiêu chuẩn chung, như vị trí công tắc điện hay kích thước tủ quần áo, mỗi gia đình lại có nhu cầu và sở thích riêng. Khi chủ nhà có khả năng đọc hiểu bản vẽ, họ có thể yêu cầu điều chỉnh phù hợp với nhu cầu cá nhân, giúp tối ưu hóa thiết kế ngay từ đầu.

Điều này không chỉ tiết kiệm thời gian mà còn giảm bớt công sức cho cả hai bên trong việc giải thích và điều chỉnh thiết kế.

2. Có cơ sở để giám sát và thẩm tra thi công

Hiểu rõ bản vẽ cơ khí và bản vẽ thi công mang lại nền tảng để chủ nhà giám sát quá trình xây dựng một cách kỹ lưỡng hơn. Các bản vẽ cung cấp chi tiết về công năng và cấu trúc của ngôi nhà, từ đó giúp chủ nhà dễ dàng kiểm tra tiến độ thi công và phát hiện sai sót, nếu có.

Kịp thời phát hiện và yêu cầu sửa chữa không chỉ đảm bảo chất lượng công trình mà còn giảm thiểu rủi ro phát sinh chi phí không đáng có.

3. Đảm bảo nghiệm thu hợp đồng chính xác

Khi chủ nhà hiểu và kiểm tra kỹ các bản vẽ trước khi ký nghiệm thu hợp đồng, họ có thể tránh được các rủi ro về sau. Một khi hợp đồng được nghiệm thu, mọi thông tin trong bản vẽ được xem như đã được đồng ý, và việc điều chỉnh sau đó thường không khả thi hoặc phát sinh chi phí lớn.

Do đó, biết đọc bản vẽ giúp chủ nhà đưa ra các yêu cầu chỉnh sửa kịp thời, đảm bảo công trình hoàn thành đúng theo ý tưởng ban đầu.

Việc biết cách đọc bản vẽ xây dựng không chỉ giúp bạn làm chủ thiết kế của chính ngôi nhà mà còn mang lại sự tự tin trong quá trình làm việc với kiến trúc sư, giám sát thi công và nghiệm thu hợp đồng.

Đây là kỹ năng cơ bản nhưng có giá trị lớn để đảm bảo ngôi nhà được hoàn thiện đúng như mong muốn, cả về công năng lẫn thẩm mỹ.

Quy định về các ký hiệu thường gặp khi đọc bản vẽ xây dựng

Hiểu các quy định và ký hiệu trong bản vẽ xây dựng giúp bạn dễ dàng nắm bắt thiết kế và kiểm soát quá trình thi công một cách hiệu quả. Dưới đây là các thông tin cơ bản:

1. Khung bản vẽ và khung tên trong bản vẽ thiết kế

Khung bản vẽ là ranh giới hình chữ nhật bao quanh nội dung bản vẽ, được vẽ bằng nét liền đậm cách mép giấy 10mm (đối với khổ A0, A1) hoặc 5mm (đối với khổ A2, A3, A4).

Khung tên nằm ở góc phải phía dưới, chứa thông tin cơ bản như tên bản vẽ, tỷ lệ, ký hiệu và hướng. Để thuận tiện lưu trữ, các chữ trong khung tên thường hướng lên trên hoặc sang trái.

2. Quy định về tỷ lệ trong bản vẽ

Tỷ lệ bản vẽ phản ánh mối quan hệ giữa kích thước thực tế và kích thước trên bản vẽ. Tỷ lệ được chọn tùy vào loại bản vẽ và yêu cầu chi tiết.

• 1:50000 đến 1:2000: Dùng trong quy hoạch vùng, khảo sát tổng thể đô thị.
• 1:1000 đến 1:500: Thể hiện vị trí công trình trong mạng lưới đô thị.
• 1:250 đến 1:200: Thể hiện bố cục tổng thể và không gian mặt bằng.
• 1:100 đến 1:75: Mô tả cấu trúc và bố cục chi tiết của công trình.
• 1:20 đến 1:10: Dùng cho thiết kế nội thất và chi tiết các phòng.
• 1:5 đến 1:1: Thể hiện chi tiết kỹ thuật với độ chính xác cao.

3. Ký hiệu phổ thông trong bản vẽ xây dựng

Ký hiệu là ngôn ngữ "quốc tế" của bản vẽ, giúp người đọc hiểu rõ từng chi tiết mà không cần lời diễn giải dài dòng.

Cửa ra vào, cửa sổ, vách ngăn, cửa đơn, cửa kép và cách mở được biểu thị bằng các đường nét đơn giản. Vách ngăn dùng nét liền đậm, có chú thích vật liệu và cấu tạo nếu tỷ lệ lớn hơn 1:50.

Cầu thang và đường dốc, tỷ lệ nhỏ hơn 1:100 chỉ cần biểu thị hình dạng tổng quan. Tỷ lệ lớn hơn hoặc bằng 1:100 phải thể hiện rõ vật liệu và chi tiết cấu tạo.

Chiếu sáng, công tắc và ổ điện, các ký hiệu này rất quan trọng trong bản vẽ điện. Chủ đầu tư cần hiểu rõ để đảm bảo bố trí thiết bị đúng nhu cầu sử dụng.

Vật liệu xây dựng, mỗi loại vật liệu (gạch, bê tông, thép, kính, gỗ...) đều có ký hiệu riêng, giúp giám sát tiến độ và chất lượng thi công.

4. Ký hiệu trong bản vẽ nội thất

Các ký hiệu trong bản vẽ nội thất thường đơn giản, minh họa đồ dùng trong phòng theo góc chiếu từ trên xuống. Điểm cắt thường ở cao độ 900mm, kết hợp với bản vẽ 3D để dễ hình dung không gian sau hoàn thiện.

Hiểu các ký hiệu và quy định trong bản vẽ xây dựng là bước quan trọng giúp bạn kiểm soát thiết kế, giám sát thi công, và đảm bảo công trình hoàn thiện đúng mong đợi.

Nắm rõ những điều này không chỉ giúp bạn làm chủ dự án mà còn giảm thiểu rủi ro trong suốt quá trình thực hiện.

Cách đọc bản vẽ xây dựng dễ dàng với 5 bước cơ bản

Khi nhận hồ sơ thiết kế, nhiều gia chủ thường bối rối không biết bắt đầu từ đâu để hiểu rõ toàn bộ bản vẽ. Dưới đây là 5 bước đơn giản giúp bạn nắm vững các chi tiết mà không lo bỏ sót.

Bước 1: Hiểu tổng mặt bằng trước

Hãy bắt đầu với bản vẽ tổng mặt bằng để thấy được cách các hạng mục trong nhà liên kết với nhau và với không gian xung quanh.

Đối với biệt thự nhiều tầng, bạn nên đọc lần lượt từ mặt bằng tầng 1 đến tầng 2, và các tầng tiếp theo. Đừng quên xem kỹ cách bố trí phòng khách, phòng ngủ, bếp, vệ sinh và hành lang để hiểu cách sử dụng không gian.

Bước 2: Quan sát bản vẽ phối cảnh

Phối cảnh là chìa khóa để hình dung toàn bộ công trình trong thực tế. Đây là bước giúp bạn cảm nhận không gian tổng thể và tưởng tượng được ngôi nhà sẽ trông ra sao khi hoàn thiện.

Bước 3: Xem bản vẽ mặt đứng

Bản vẽ mặt đứng cung cấp hình ảnh kiến trúc bên ngoài của công trình. Đây là bước giúp bạn nhận biết rõ hình dáng và phong cách thiết kế.

Bước 4: Nghiên cứu bản vẽ mặt cắt

Mặt cắt giúp bạn thấy rõ cấu trúc từng tầng trong không gian nội thất, từ đó hiểu rõ hơn cách các tầng liên kết và bố trí chức năng.

Bước 5: Tìm hiểu bản vẽ kết cấu

Cuối cùng, chuyển sang bản vẽ kết cấu để kiểm tra các thông số kỹ thuật của dầm, sàn, cột, móng và các yếu tố chịu lực khác. Đây là phần quan trọng để đảm bảo công trình an toàn và bền vững.

Trên đây là hướng dẫn cơ bản từ A&G Việt Nam về cách đọc bản vẽ xây dựng. Với những kiến thức này, bạn sẽ tự tin hơn khi trao đổi với kiến trúc sư, phát hiện và yêu cầu điều chỉnh kịp thời trước khi thi công. Điều này không chỉ giúp tiết kiệm chi phí mà còn đảm bảo tiến độ và chất lượng công trình.

--------------------------------------------------

CÔNG TY CỔ PHẦN TƯ VẤN KIẾN TRÚC VÀ XÂY DỰNG A&G VIỆT NAM

• Trụ sở: Số 4E3/565 Nguyễn Trãi, phường Thanh Xuân Nam, quận Thanh Xuân, TP Hà Nội
• Văn phòng: BT 56 - TT3C Khu nhà ở Quốc Hội - Trung Văn - NTL -HN
• Hotline: 0981.47.88.66
• Email: agjsc.vn@gmail.com
• Website: agjsc.vn